İmalatını gerçekleştirdiğimiz katlanır bomlu hidrolik mobil vinçler sayesinde zorlama yapılmadan herhangi bir nesne yatay ve dikey olarak bir konumdan diğer bir konuma hareket ettirilebilmektedir.
Uzatma grubundaki bom sayısına bağlı olarak değişik kapasitelerde mobil vinçler imal etmekteyiz.
İmal ettiğimiz mobil vinçler ilgili Avrupa Normlarına CE, İSO 9001:2008 ve diğer standartlara ve emniyet kurallarına göre imal edilmektedir.
İmalatlarını yaptığımız vinçler (kara vinçleri) TSE standartlarına uygun üretilmekte ve TSE den onaylatılmaktadır.
KAMYON ÜSTÜ VİNÇLER
Şantiyelerde alt ve üst yapı faaliyetlerinde, yükleme ve boşaltma işlerinde, oto kurtarma ve çekme işlerinde, kaldırma ve taşıma işlerinde hurdacılıkta v.b. işlerde farklı amaçlara uygun vinçlerdir. Seri hareket edebilmeleri, gerektiğinde yük taşıyabilmeleri bu tür vinçlerin tercih edilmelerinde en büyük etkendir.
Kaldırma işlemi yaparken vinç seçimi, başlıbaşına bilgi gerektiren bir konudur.
– Kaldırılacak yükü (boyutları ve ağırlığı) tanımak
– Çalışılacak mahalin fiziki koşullarını tanımak
– Çalışacak kaldırma aracının tüm özelliklerini (boyutu, ağırlığı, kaldırma sistemi, kaldırma kapasitesi, taşıma kapasitesi) bilmek, doğru seçim için şarttır.
Kamyon üstü vinçlerde; çeşitli çalışma koşullarına uygun imalatlar vardır. İşe uygun kamyon ve kaldırma gurubunun seçimi yapılmalıdır. Sağlıklı bir seçim için kamyon üstü vinçlerin yapısını ve bazı kavramları inceleyelim.
VİNÇ KAPASİTESİ
Kaldırabileceği maksimim ağırlık ve uzanabileceği maksimum mesafeye göre vinçlerin de belli bir kapasiteleri vardır. Bir vinç alırken ya da kullanılmadan önce muhakkak bu kapasite sınırları gözden geçirilmelidir. Unutulmamalıdır ki her vincin her iş için uygun olması söz konusu değildir. Öncelikli yapılması gereken işin tanımının ve büyüklüğün belirlenmesi ve buna uygun bir vincin seçimidir. Bu seçime yardımcı olabilecek en basit kural ise yük x mesafe kavramıdır. Vincin kapasitesini de gösteren bu sistemin mantığı ne kadar mesafede ne kadarlık bir yük kaldıracağıdır. Vinçleri isimlendirirken de bu ifade kullanılır. Aslında ton x metre (kg x metre). Örnek olarak 35 tonluk bir vinci ele alırsak, bunun anlamı vincin kule ekseninden 3m. Uzaktaki kaldırabileceği maksimum yüktür. Vincin asıl kapasitesi ton metre (kg metre) ile belirlenir. Yani söz konusu 35 tonluk bir vinç, 105. Ton-metre kapasiteye sahiptir. Kaba bir hesapla bu değerin istenilen mesafeye bölümü bize o mesafedeki yaklaşık kapasitesini verecektir. Tabi bu basit işlem yapılırken, her mesafe artırımı için bir de verim kaybı ve diğer kuvvetler de devreye gireceğinden kapasitenin bir miktar daha azalacağı unutulmamalıdır.
VİNÇLERİN (KATLANIR BOMLU) SINIFLANDIRILMASI
Kırma grubuna göre incelediğimizde vinçler tek kırmalı ve çift kırmalı olarak 2’ye ayrılır. Tek kırmalı bir vinç standart yük kaldırma faaliyetini gerçekleştirmek için sahip olduğu tek bom uzatma grubuna sahip olan vinçtir.
Tüm işler doğrusal bir kol boyunda 3 yönlü hareketle gerçekleştirilebilmektedir. Fakat bazı durumlarda tek bir kol yetersiz kalmaktadır. Daha yüksek mesafeye ulaşılmak istenildiğinde ya da belirli bir yükseklikte, standart kırma grubuyla aynı yönde olmayan, bir yükseklikte başka bir yöne doğru daha hareket gerektirecek işlerde ya da diğer kullanılabilecek alanlarda, tek kırmanın yetersiz kalacağı noktalarda standart uzatma grubunun ucuna 1. kırmadan bağımsız hareket edebilen 2. bir kırma grubu eklenebilir. Bu sayede 1. kırma grubu ile istenilen yüksekliğe ulaşılarak, 2. kırma yardımı ile ister dikeyde ister yatak eksende 3 yönlü hareketle 1. kırmanın açısından bağımsız bir açıyla işlerin gerçekleştirilmesi sağlanır.
Çift kırmalı bir vinç trafikte seyir esnasında kasa üzerine katlanmaktadır. Ancak çift kırma vinçlerde 2. kırma grubu portatif bir özelliğe sahip olduğundan istenildiği zaman kolayca sökülerek makine tek kırmalı hale gelmekte, bu sayede kasanın kullanımı da artmaktadır.
Katlanır bomlu vinçler katlanma durumuna göre de sınıflandırırlar. Katlama sistemi vincin, seyir halindeyken araç üzerinde mümkün olduğunca az yer kaplaması ve aracın özellikle yük taşıma gibi başka işleri yerine getirebilmesini sağlamaktadır. Bu kategoride ilk sınıf olan tam katlanır bomlu vinçler kapasitesi 50000 kg metreye kadar olan vinçlerin dahil olduğu gruptur. Vinçler, ister tek kırma, isterse çift kırma olsun kupa arkasına tam olarak kapanacak şekilde katlanmaktadır. Bu sayede kamyon arkasındaki kasa tamamen malzeme taşıma işlemi için kullanılmaktadır. Özellikle Avrupa vinç sektöründe en çok tercih edilen tam katlanır bomlu vinçler, hem vincin hem de kasanın en etkin ve verimli kullandığı vinç sınıfıdır. Diğer sınıflara göre yaklaşık 20 cm daha yüksek olan bu vinç
Tam Katlanır Vinç
Yarım Katlanır Vinç
Arka dingil üzeri montajlı kasa üzerine katlanır vinç
Ülkemizdeki bazı şantiye, garaj, hangar, vb. kapıların alçak olmasından dolayı bazen sıkıntılar yaşanabilmektedir.
Vinçlerin kapasite büyüdükçe kullanılan dik bom, ana bom ve uzatma bomları ile silindirlerin boyutları da büyümektedir. Bu nedenle 50.000 kg metreden daha büyük kapasiteli, kupa arkasına monte edilen vinçlerde özellikle kaldırma silindirlerinin dik bomun dışından uzandığından bomların tam olarak katlanma alanı olmayacaktır. Fakat bu vinçler daha farklı bir şekilde katlanarak yine kasanın ve aracın arka bölümünün başka amaçlar ve özellikle yük taşımacılığı için kullanılabilmesi sağlanmaktadır. Yarım katlanır olarak adlandırılan bu vinçlerde, aynen tam katlanır bomlu vinçlerde olduğu gibi dönüş sisteminin merkezi saşi üzerinde kaçık olarak imal edilir ve bu sayede bomlar yere dik olacak şekilde dik bomun yanına, dik boma paralel düzlemde katlanır.
Bomların yarım katlanır olması, sistemin kamyonun kupa arkasına monte edildiği standart vinçler için geçerlidir. Eğer bom sayısı standarttan daha fazla ise veya bom uzunlukları daha büyükse (yani long tipi ise) veya sistemde 2. kırma takılı ise veya vincin kamyonun arka aksları üzerine monte edildiğinde, bomların katlanabilmesi söz konusu olmayacaktır. Bu durumda vincin bomları kasa üzerine katlanacaktır. Bu nedenle aracın kasası başka amaçlar için kullanıma pek izin vermeyecektir. Bomların kasa üzerine katlanması aslında bir nevi zorunluluktur. Bu nedenle dönüş sistemi şasi üzerinde ortalı olarak imal edilir. Bomların kasa üzerinde katlandığı başka bir durum ise vincin aracın arka aksları üzerine monte edilmesidir. 120.000 kg metre ve daha büyük kapasiteli vinçler, standart olarak arka akslara monte edilmektedir (Tabi isteğe bağlı olarak daha küçük kapasiteli vinçlerin de bu şekilde monte edilmesi söz konusudur.). Bu durumda vincin bomları arkadan öne doğru kasa üzerine yatırılarak katlanmaktadır. Bu tip vinçler kasa kullanımı için müsait değildir ve standart olarak kasa kapak yükseklikleri daha kısa olur.
Kısacası bomların katlanma durumunu, kapasiteden sonra belirleyecek olan şey, uygun makineler için kasanın kullanım ihtiyacıdır. Eğer vinç kapasitesi 120.000 kg metreden daha büyük değilse; vinç çift kırmalı ise, 2. kırma sökülerek makine tek kırmalı hale gelir ve katlanır hale gelir. Bu durumda da kasa kullanılabilir hale gelir. 50.000 kg metreden daha küçük vinçler tam katlanır olduğundan kasa her durumda tamamen yük taşımacılığına hazır olacaktır.
Kamyon üstü vinçler iki ana kısımdan meydana gelmiştir.
A- Kaldırma grubu
B- Kamyon
A- KALDIRMA GRUBU
Kaldırma grubu iki unsurdan oluşur,
1- Şasi
2- Kule
A-) ŞASİ
Kaldırma grubunu taşıyan ve kamyon şasisinin üzerine montaj yapılan çelik konstrüksüyondur.
Yüksek tonajlı olmayan vinçlerde (150 Ton metreye kadar vinçler) st-52 malzemeden, yüksek tonajlı vinçlerde akma mıkavemeti yüksek daha kaliteli çelik profillerden imal edilirler.
Ayrıca; Yük taşıma sırasında istenildiğinde aracın arkasına hidrolik olarak açılıp kapatılabilen şasi uzatması monte edilebilmektedir (opsiyonel olarak).
Yük kaldırma (çalışma) sırasında kaldırma grubunu sabitlemek ve yükün araç tekerleklerine iletilmemesi için hidrolik hareket edebilen şasiye ön ve arka denge ayakları monte edilmiştir.
B-) KULE
Kaldırma ünitelerinin tümünü üzerinde bulunduran kısımdır. Kamyon üzerine iki türlü montaj yapılır.
a- Kupa arkası montaj: Opsiyonel bir uygulamadır.
– Daha çok kaldırma ve taşımanın birlikte yapıldığı makinalarda uygulanır.
– Kule’nin dönüşü 180° yi geçmemelidir. Bu 180° lik alan, kupa arkası alandır çalışılır.
– Dönüşler ayak hizasında son bulmalıdır.
Ön tarafta (kupa tarafından) çalışma yapılırsa kamyonun şasisi zarar görebilir, vinç devrilebilir.
Vincin ana unsurları
b- Difransiyel üzeri montaj: Daha yaygın ve standart bir uygulamadır.
– Kasasında taşıma yapılamaz
– 360° çalışabilir
– Arka dingil altındaki denge ayaklarına ilave 5. – 6. ayaklar takılır.
Kule Dönüş sistemleri
Kulenin ekseni etrafında dönmesini sağlayan sistemdir. İki tür sistem kullanılmaktadır.
Kramayer dişli sistem: hidrolik sistem tarafından hareket ettirilen kramayer dişlinin sağladığı bir dönüş sistemidir. Tek ve çift krameyer sistem uygulanabilir.
Kramayerli dönüş sistemi
– Maksimum dönüş 400° dir.
– Döndürme momenti daha güçlüdür
– Eğimli yerlerdeki çalışmalarda tercih edilir
– Küçük tonajlı 60 Ton metre’ye kadar olan vinçlerde kullanılır
25 Ton metre’den büyük kapasiteli vinçlerde çift krameyer sistemi uygulanır.
Çember dişli sistem: Kompakt bir yapıya sahip olan (hidrolik motor fren sistemi akupleli) planet (pinyon) dişli ve çember dişliden meydana gelir.
Çember dönüş sisteminde kule dönüş rengi
– Büyük tonajlı vinçlerde
– Düz yerde çalışma yapılan vinçlerde kullanılır.
KALDIRMA GRUBUNDAKİ ANA UNSURLAR
HİDROLİK POMPA
Kamyonun şanzumanından hareket alan, güç kaynağı hidrolik pompa vardır.
– Kullanılan pompalar 250 bar çalışma basıncında, 350 bar pik basınç değerindedir.
– Kapalı yerlerde çalışacak vinçlerde ayrıca hidrolik depo üstüne yerleştirilen elektrik motoru hidrolik pompalar opsiyonel olarak kullanılır.
– Şanzumanda bir sorun olduğunda acil durumlar için ayrıca hidrolik depo üzerinde el pompası vardır.
HİDROLİK DEPO
– Sistemdeki hidrolik yağın hacmine uygun bir depo vardır.
– 75 Ton metre’nin üzerindeki makinalarda yağ soğutucusu kullanılır (standart ekipman).
– Küçük tonajlı makinalarda ısı problemi olmaz. Makina büyüdükçe valflerdeki kısılmalar artar ve yağ ısınır.
– Hidrolik sistemlerde max 80° ye kadar çalışma sıcaklığına izin verilir.
VALFLER
Sistemin hareketlerini sağlayan, kontrol eden çeşitli amaçlı valfler vardır.
Yön Kontrol Valfi
– Ayakların hareketini
– Kulenin bomun hareketini yönlendirir
Basınç Emniyet Valfi
Çalışma limitlerinin üzerindeki çalışmalarda silindirlere giden yağı keser.
Sıralama Valfi
Bomdaki uzatma silindirleri üzerinde bulunan bu valf, silindirlerin sırayla çıkmasını sağlar.
Check Valf
Sistemin üzerinde bir çok yerde hidrolik yağın sisteme geri dönmesini-boşalmasını engeller.
Hortum Patlama Valfi
Denge ayakları üzerinde bulunur. Daha önceki sistemlerde tüm hatlarda kullanılırdı, “over center” valfi kullanılınca hortum patlama valfi denge ayakları dışında kullanılmamaktadır.
Over Center (Yük Tutma) Valfi
Silindirlerin girişinde bulunan bir emniyet valfidir. Yön valfi ile silindir arasında oluşabilecek arıza durumunda silindirleri kitler, hareketini önler. Pilot valften gelecek ikinci ikaza kadar sistemi sabit tutar.
İkiz Kilit Valfi
Denge ayakları üzerinde bulunur. Over center valfine benzer. Ancak, daha basittir. Görevi, ayakların konumunu sabit tutmaktır.
Moment Kontrol Valfi
Operatörün vincin kapasitesinin üzerine çıkmasını sınırlayan bir valftir. Opsiyonel olarak takılır, yüksek kapasiteli vinçlerde, çift kırma vinçlerde tavsiye edilir.
İki türlü moment kontrol valfi vardır.
1. Hidrolik sistemli valf,
2. Bilgisayar destekli elektronik kontrol sistemli valf.
Proportional Valf
Kablolu veya radyo frekanslı uzaktan kumandalı vinçlerde hassa çalışmalar sırasında, operatörün ani hareketlerinde ani ivmelemeleri önlemek için kullanılan bir valftir. Uzaktan kumandaya uygundur. Opsiyonel olarak takılır.
SİLİNDİRLER
Sistemin hareketlerini sağlayan ünitelerdir.
· Kaldırma,
· Uzatma silindirleri mevcuttur.
BOMLAR
1- Teleskopik bomlar
2- Katlanabilir bomlar
Kamyon üstü vinçlerde genelde katlanabilir bom kullanılır. Bomların imalatında akma mukavemeti 700 N/mm² – 1300 N/mm² arası değerlerde saçlar kullanılır. Uzatma bomları hekzagonal kesitte imal edilirler. 6 gen kesitte 70° sınır bükme açısıdır. Büküm radyüsünün daha uygun olması, saç yırtılma riskini azaltır.
HALAT TAMBURU
Opsiyonel olarak takılır. Düşey hareket fazla olan çalışmalarda, bir engel arkasından yük alınacaksa, vincin bomunun çok fazla çalıştırılması istenmediği durumlarda halatlı kaldırma techizatı takılı vinçler tercih edilir. Tambur tahrik sistemi iki tip olabiir:
a- Planet redüktörlü
b- Nihayetsiz dişli redüktörlü
– Tek kat halatla çalışmada 48-50 m/dak. hıza ulaşabilir
– Çok makaralı sistemle taşıma kapasitesi artırılabilir. Bu durumda çalışma hızı düşer.
– Halatlı sistemin düzgün çalışması için sistemde halat baskı yayı, baskı makarası gibi parçalar olmalıdır. Ayrıca tambura düzgün halat sarımı için kanca blokunun ağır olması gerekir.
– Çift kırmalı bomlu makinalarda kırılma yerlerinde klavuz makara kullanılmalıdır.
VİNÇ KANTARI
Opsiyonel olarak takılabilir. Kaldırmanın veya yüklemenin ağırlığının takibi yapılması gereken çalışmalarda kullanılır.
UZAKTAN KUMANDA
Opsiyonel olarak takılır. – Kablolu – Radyo frekans kontrollü olmak üzere iki tür uygulama vardır.
İNSAN SEPETİ
Vinç sepetinin kullanılması yasal olarak yasaktır. İnsan kaldırması için taşıyıcı platformu olan kaldırıcılar kullanılır.
OPERATÖR KABİNİ Opsiyonel olarak takılabilir. Operatörün güvenliğini sağlayacak yapıda imal edilirler. Çalışma şartlarına ve vinç kulesi yerleştirme tiplerine göre kasa üstüne montajı yapılır. Vinç kulesinin kupa arkası yerleştirildiği tiplerde kabini yerleştirmek oldukça güçtür. Kabinin araya montajından sonra, daha geriye kule montajı yapılır. Yer kaybına neden olur. Kasa küçük vinçlerde 40-50 cm, büyük vinçlerde 70-80 cm daha kısa olur, bu da taşıma kapasitesini düşürür.
AYAK BASMA TABLALARI Kaldırma sisteminin ağırlığını zemine taşıyan parçalardır. Çalışılan zeminin yapısına göre büyüklüğü seçlilir. Tablalar büyük ama taşınabilir olmalıdır. Bu nedenle artık saç yerine daha hafif ve mukavemetli kompozit malzemeler kullanılmaktadır.
2-) KAMYON Kaldırma grubunu ve gerektiğinde kaldırılan yükü taşımak için kullanılan kamyonlar; öncelikle, kaldırma kapasitesinin büyüklüğüne göre seçilir. Yaygın olarak 2, 3 ve 4 akslı kamyonlar kullanılır. Ayrıca işin özelliğine göre, tahrik edilen dingil sayısı da seçilir. Bunların seçim kriterlerini incelersek: 2 akslı 4×2, 4×4 kamyonlar 40 Ton – metre sınırdaki vinçlere uygundur.
3 akslı 6×2 6×4 kamyonlar
– Kulenin kupa arkası montajı durumunda: 100-105 Ton-mt kapasiteli vinçlerde kullanılır. (ön aks kapasitesi 7,5 Ton ile sınırlıdır).
– Kulenin diferansiyel üstü montajı durumunda: 120Ton-metreye kadar kapasiteli vinçlerde kullanılır, istisna olarak 150 Ton-metre uygulanmasıda vardır, Ancak; bu durumda denge ağırlığının başka bir römorkla taşınması gerekir.
4 akslı 8×2, 8×4 kamyonlar
150Ton-metre üstü kapasiteli vinçlerde zorunlu olarak bu tip kamyonlar kullanılır. 4 akslı kamyonlara karayoları mevzuatı gereği 32 Ton’luk taşıma izni verilir. Kamyon imalatçılarının öngördüğü taşıma kapasitesi ise 41 ton’dur. Bu kamyon kapasitesi 150-200 Ton –metre kaldırma kapasitesine uygundur. 225 Ton-metre üzeri vinçler için özel izin belgesi çıkarmak gerekir. Kapasite 150 Ton-metreyi geçince, denge ağırlığı ve 2. Kırma ataşmanları çıkarılarak, başka bir römorkla taşınması gerekir.
– 4 Akslı kamyonlarda 2 farklı yapılandırma vardır.
1- Önde çift aks, arkada çift aks taşıma kapasitesi 41-42 Tondur.
2- Önde tek aks, arkada üç aks taşıma kapasitesi 32 Tonla sınırlıdır.
KAMYON VİNÇLERDE ÇALIŞMA EMNİYETİ
1- Enerji hatları altında çalışmayınız.
2- Tepe lambası ve yeterli çevre ışıklandırması olmadan gece çalışmayınız.
3- Denge ayaklarının bastığı zeminin sağlam olduğundan emin olunuz.
4- Zemin sağlam değil se, basma yüzeyini arttırıcı tablalar kullanınız.
5- Çalışma esnasında kamyonun tekerleklerinin yerle temasını kesiniz. Tekerlekler boşta olsa bile, ön ve arkasına takoz koyunuz.
6- Denge ayaklarını açmadan vinci kullanmayınız. Ancak; zorunlu durumlarda ve kompakt yüklerde (ağır ama küçük hacimli) yükün ağırlık merkezini ve uygulanan momenti inceliyerek (Devrilme momentini etkiler) denge ayaklarını açmadan, bulunduğu yerde zemine bastırılarak çalışma yapılabilir.
7- Vinç kaldırma ekipmanıdır; sürükleme, çekme, döndürme işlerinde ve yere gömülü cisimlerin sökülmesinde kullanmayınız.
8- Ayakların karşısında durmayınız.
9- Basma tablalarının altına ayaklarınızı sokmayınız.
10- Vinç bomunun ve kaldırılan yükün altına girmeyiniz, yakının da bulunmayınız.
11- Makinanın çalışma diyagramını biliniz ve bu diyagram değerlerine uyunuz. Her yük kaldırmadan bu kontrol yapılmalıdır.
12- Ağırlığı bilinmeyen ve emin olmadığınız yükleri kaldırmayınız.
13- Vinçlerde CE şartı vardır. CE işareti olmayan vinci kullanmayınız.
İnsan taşıyan platformlarda akredite bir kuruluştan CE belgesi alınması gerekir. Yük kaldırma makinalarında ise “self decleration” CE belgelendirmesi yeterlidir.